إِنَّ الحَمدَ لِلّهِ نَحمَدُهُ وَنَستَعِينُهُ وَنَستَغفِرُهُ، وَنَعُوذُ بِاللّهِ مِن شُرُورِ أَنفُسِنَا وَمِن سَيِّئَاتِ أَعمَالِنَا، مَن يَهدِهِ اللّهُ فَلَا مُضِلَّ لَهُ، وَمَن يُضلِل فَلَا هَادِيَ لَهُ، وَأَشهَدُ أَن لَا اله إِلَّا اللّهُ، وَحدَهُ لَا شَرِيكَ لَهُ، وَأَشهَدُ أَنَّ مُحَمَّدًا عَبدُهُ وَرَسُولُهُ.
أَمَّا بَعدُ: گناه ومعصیت ونافرمانی از فرامین الهی همچو سمی است که فرد را از پا در می آورد و از بین می برد واجتماع را نابود می سازد بنگریم به ملتهای همچو قوم نوح و موسی چه امری سبب شد که آنها از بین بروند ونابود شوند.
معاصی و گناه شهرهای آباد را نابود ونعمتها را از انسان زائل می سازد گناه و نافرمانی برکات وخیرات را از زندگی انسان محو می سازد و زندگی انسان را به ورطه نابودی می کشاند چه مقدار نعمتهای که به سبب معصیت از ما سلب می شود و چه مقدار بلاها ومصایب به سبب همین گناه ومعصیت دامنگیر ما می شود. سروران بزرگوار چه امری سبب شد که شیطان که بنده مقرب الله بود از بارگاه خدا رانده شود ومورد لعنت قرار گیرد؟ چرا پدر مان آدم از بهشت برین خدا رانده شد؟ سبب آن فقط در یک امر و آن فقط معصیت ونافرمانی از باری تعالی بود چرا قوم عاد آنچنان بادهای سهمگین خداوند متعال بر آنان آورد که همه آنان را همانند چوب خشک درخت نخل به یک طرف پرتاب نمود وقوم ثمود خداوند متعال صیحه را بر آنان آورد که قلوب آنان را قطع ساخت و نابود کرد؟ نگاه کنیم به قوم لوط که چگونه جبرئیل امین آنان را به آسمان بالا برد واز همان جا به زمین پرتاب نمود و نابود ساخت و بعد بارانی از سنگ برآنان فرود آورد.
بنده به حول و قوه الهی سعی دارم در این مقاله به پاره ای از ضرر های گناه ومعاصی برفرد واجتماع اشاره نمایم باشد که خداوند متعال ما را از گناه ومعصیت نجات دهد دراین مقاله سعی بر این شده که از روایتهای صحیح و آیات کلام الله مجید بهره گرفته شود و به این امر هم معترفم که هرچه دراین مقاله صواب ودرست است از الله متعال است و هرچه خطا و اشتباه است از شیطان و نفس وخودم می باشد امیدوارم که خداوند متعال همگی مسلمانان در سراسر عالم و حتی غیر مسلمین در سراسر جهان را به راه راست وحق وحقیقت راهنمايی نماید وما توفیقی الا بالله العلی العظیم .

ضرر های گناه ومعاصی بر خود فرد :
1 – محروم بودن از علم : همانطور که می دانیم علم نوری است که خداوند متعال آن را بردل انسان عرضه می دارد و معصیت این نور را خاموش می کند وسبب می شود که انسان از علم ومعرفت الله دور شود شاید برای خودمان پیش آمده باشد که بعضی مسائل دینی همچون حدیث و قرآن را یاد می گیرم اما بعد فراموش می نماییم این به دلیل آن است که ما با معصیت خدا سبب خاموش شدن این نور شده ایم. چه مقدار حافظان قرآنی را سراغ داریم که به سبب معصیت وگناه خداوند متعال این قرآن را از دل آنان گرفته است.
امام شافعی رحمه الله می فرمایند: روزی از روزها از کمی حافظه ام به استادم وکیع شکایت بردم. ببینیم این شخصیت بزرگواری که حافظه بسیار قوی داشت چنین حرفی می زند می گوید وقتی به استادم از کمی حافظه ام شکایت بردم فرمود گناه ومعصیت را ترک کن چون علم نور است و نور خدا به انسان گنهکار نمی رسد امام در این شعر می گوید :
شَكَوتُ إِلَى وَكِيعٍ سُوءَ حِفظِي .................... فَأَرشَدَنِي إِلَى تَركِ المَعَاصِي
فاخبرنی بان العلم نور ............................ و نور الله لایهدی لعاصی
علما می گویند: خداوند متعال یکی از عقوبتهایی که بر انسان به سبب گناه می آورد این است که هدایت وعلم را از وی سلب می کند بطوری که شخص گنهکار در وادی معصیت سر گردان خواهد ماند.
شیخ ابو اسحاق در تعلیقی که بر فضایل قرآن ابن کثیردارد ازضحاک بن مزاحم این طور می آورد که ایشان میگویند :مَا مِنْ أَحَدٍ تَعَلَّمَ القُرْآنَ ثُمَّ نَسِيَهُ، إِلَّا بِذَنْبٍ يُحْدِثُهُ؛ وَذَلِكَ بَأَنَّ اللّهَ تَعَالَى يَقُولُ: وما أصابكم من مصيبةٍ فبما كسبت أيديكم ويعفوا عن كثير، وَنِسْيَانُ القُرْآنِ مِنْ أَعْظَمِ المَصَائِبِ.
هیچ فردی نیست که قرآن را بخواند و آن را فراموش نماید مگر اینکه سبب آن گناه ومعصیتی بوده که شخص آن را انجام داده است و این بدان خاطر است که خداوند متعال می فرماید «وما أصابكم من مصيبةٍ فبما كسبت أيديكم ويعفوا عن كثير»،و فراموشی قرآن از بزرگترین مصایب است.
دوم : ضرر دیگری که به شخص گنهکار می رسد محروم بودن از رزق است همانطوری که تقوی وترس از خدا سبب می شود که رزق به انسان برسد گناه ومعصیت سبب می شود که این نعمت از انسان دفع شود شاید سوالی در این جا برای برادران وخواهران مطرح شود که پس چطور انسانهایی را می بینیم که نماز نمی خوانند و روزه نمی گیرند و زکات مال خود پرداخت نمی کنند اما پول و ثروت هنگفتی دارند این مساله همان استدراج است استدراج یعنی اینکه خداوند متعال به انسان گنهکار مال می دهد و به یک مرتبه آن را می گیرد و نابود می سازد رسول خدا صلى الله عليه وسلم می فرماید: إِذَا رَأَيتَ اللّهَ يُعطِي العَبدَ مِنَ الدُّنْيَا عَلَى مَعَاصِيهِ مَا يُحِبُّ، فَإِنَّمَا هُوَ استِدرَاجٌ ثُمَّ تَلَا رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه وسلم: «فلما نسوا ما ذكروا به فتحنا عليهم أبواب كل شيء حتى إذا فرحوا بما أوتوا أخذناهم بغتة فإذا هم مبلسون» (الأنعام: 44.)
پیامبر خدا می فرمایند: هرگاه دیدید که خداوند متعال بنده رابه سبب معصیت نعمت می دهد بدانید که این استدارج است سپس رسول الله این آیه را تلاوت فرمود «فلما نسوا ما ذكروا به فتحنا عليهم أبواب كل شيء حتى إذا فرحوا بما أوتوا أخذناهم بغتة فإذا هم مبلسون» هنگامی که آنان فراموش کردند آنچه را بدان متذکر ومتعظ شده بودند درهای همه چیز را به رویشان گشودیم وکاملا در فراخی نعمت غوطه ور شدند و بدانچه به ایشان داده شد شاد ومسرور شدندما به ناگاه ایشان را بگرفتیم و آنان مایوس و متحیر ماندند.
علما می گویند مقصود از رزق با توجه به حدیث ، رزقی است که با وجود کمی اش کفایت بنده را می کند وبه قول خودمان خیر وبرکت در آن هست نه رزقی که خیر وبرکت در آن نیست اگرچه هم بسیار زیاد باشد .
رَسُولُ اللّهِ صلى الله عليه وسلم در حدیثی که در مسند امام احمد آمده می فرمایند : (فَإِنَّ مَا قَلَّ وَكَفَى، خَيرٌ مِمَّا كَثُرَ وَأَلهَى ) چه مقدار انسانهایی را مشاهده می کنیم که حقوق آنچنانی را می گیرند اما بازهم شکایت وگلایه دارند که ما هیچی نداریم و در مشقت به سر می بریم.
اما کسی که درطاعت وبندگی خدا به سر می برد قانع به رزق وروزیش است و به آنچه خدای متعال به وی عنایت نموده است راضی است در حدیثی که ترمذی آن را روایت می کند از رسول خدا اینطور می خوانیم که ایشان فرمودند : «مَن أَصبَحَ مِنكُم آمِنًا فِي سِربِهِ، مُعَافًى فِي جَسَدِهِ، عِندَهُ قُوتُ يَومِهِ؛ فَكَأَنَّمَا حِيزَتْ لَهُ الدُّنْيَا»
مساله سوم که جزو ضررهای گناه ومعاصی ذکر می شود : سخت شدن کارها بر انسان گنهکار و عاصی است به این معنا که شخص گنهکار چنان کارها وامور بر او سنگین می شود که ره به جایی نمی برد به هر دری که می زند درها را بر روی خود بسته می بیند کما اینکه انسان مومن وباتقوا خداوند متعال کارها را بر وی سهل و آسان می کند. دیده ایم افرادی را که چگونه گلایه دارند که چنان کارهایش گره خورده که ره به جایی نمی برد مشکلات پشت مشکلات و این هم به سبب همین امر است که وی در طاعت وبندگی رو به سوی خدا نیاورده است و جای بسی تعجب است که شخص این همه مشکلات را می بیند اما بازهم به خود نمی آید وبیدار نمی شود خداوند متعال در سوره طلاق می فرماید: «ومن يتق الله يجعل له مخرجاً ويرزقه من حيث لا يحتسب»
هر کس از خدا بترسد و پرهیزگاری کند خداراه نجات را برای او فراهم می سازد وبه او از جایی که تصورش را نمی کند روزی می رساند
این است وعده خدای متعال که هیچ شک وشبه در آن نیست خدای متعال خودش ضامن روزی رساندن به انسانهای با تقوا شده است اندکی بیندیشیم که اگر کارها بر ما سخت است باز گردیم به سوی الله با انجام دادن طاعت وبندگی او و مطمئن باشیم که اگرما تقوای الله داشته باشیم خداوند متعال در کار وبرنامه ما فرج وگشایشی حاصل می فرماید چرا که اگر او باری تعالی به هرچیزی بگوید کن بدون شک می شود .
شاعر در این مورد می فرماید:
بِتَقْوَى الاله نَجَا مَنْ نَجَا ....... وَفَازَ وَصَارَ إِلَى مَا رَجَا
وَمَن يَتَّقِ اللّهَ يَجْعَلْ لَهُ كَمَا ....... قَالَ مِنْ أَمْرِهِ مَخْرَجَا
ضرر چهارم که متوجه شخص گنهکار می شود محروم بودن از طاعت و بندگی و عبادت خداست نحسی که معصیت به دنبال دارد باعث خذلان و نابودی انسان می شود چرا که انسان مومن هر چه قدر بیشتر طاعت وبندگی خدا بنماید قرب او نسبت به الله بیشتر می شود بطوریکه خداوند متعال در های خیر را بسوی او باز می کند ومی گشاید و این بنده چنان عزت پیدا می کند که عبد خدامی شود نه عبد هوا وهوس وشیطان ونفس. عبد خدا شدن یک افتخار بزرگ ویک شرفی است که خداوند متعال به هرکسی نمی دهد «ذلک فضل الله یوتیه من یشاء»
بنده مومن وقتی عبد خدا شد برای خدا خودش را فدا می کند وعاشقانه درراه او جان می دهد چنان عاشق الله می شود که اگر به او بگویند امروز نماز جماعت باید در خانه بخوانی دنیا در مقابل چشمانش تیره وتار می گردد و زندگی بر او سخت می شود و خودش را همچون ماهی می پندارد که از آب بیرون آورده شده است زمانی که به طاعت خدا برگشت آرام می شود .
صحابه واهل بیت پاک رسول خدا این چنین بودند مشتاق ودلباخته شهادت در راه خدا ورسولش. بخوانیم سیره اصحاب واهل بیت مطهر رسول الله را که چطور خالصانه در خدمت دین خدا بودند و دین را را بر نفس وجان وزن فرزند خود ترجیح می دادند آنان عصر طلایی اسلام را رقم زدندشاگردانی که در مکتب رسالت تربیت شده وبه اوج رسیدند رضی الله عنهم اجمعین .
بله سروران عزیز معصیت چنان است که حتی بعضی از گنهکاران هم از آن خسته ورنجور می شوند شخص فکر می کند با نوشیدن شراب یا کشیدن دخانیات راحت می شود اما می بیند که چنین نیست بلکه سختی اوبیشتر می شودامراض گوناگونی دامن اورا می گیرند و نهایتا به سختی می افتد برادر و خواهر عزیز تنها را ه نجات در طاعت وبندگی خداست پس باید به الله نزدیک شد ودوباره به آغوش اسلام عزیز وحقیقی بازگشت.
ضرر پنجمی که به شخص گنهکار می رسد این است که معاصی سبب می شود انسان عاصی جزو غافلین قرار بگیرد غافل از قیامت و دین وقرآن.
حدیثی از رسول خدا هست که انسان وقتی گناه می کند قلب او رو به سیاهی می گراید:
عَنْ أَبي هُرَيرَةَ رضي الله عنه عَنْ رَسُولِ اللّهِ صلى الله عليه وسلم قَالَ: «إِنَّ العَبْدَ إذَا أَخْطَأَ خَطِيئَةً، نُكِتَتْ فِي قَلْبِهِ نُكْتَةٌ سَوْدَاءُ، فإِذَا هُوَ نَزَعَ واسْتَغْفَرَ وَتَابَ سُقِلَ قَلْبُهُ، وَإنْ عَادَ زِيدَ فِيهَا حَتَّى تَعْلُوَ قَلْبَهُ، وهُوَ الرَّانُ الَّذِي ذَكَرَ اللّهُ: كلا بل ران على قلوبهم ما كانوا يكسبون»
رسول خدا در این حدیث می فرمایند: که بنده زمانی که گناه می کند یک نقطه سیاه در قلب او مشخص می گردد اگر رو به سوی خدا آورد قلبش پاک می گردد والا قلبش را کاملا می پوشاند واین همان زنگاریست که خداوند متعال آن را بیان نموده «کلابل ران علی قلوبهم ماکانو یکسبون »
آری قلبی که زنگ زند وپاک نباشد نمی تواند نور الهی را به خوبی در ک نماید دیگر صحبت های دینی ووعظ وارشاد در آن هیچ تاثیری نخواهد داشت
شاعر در این شعر چه جالب فرموده است :
وَكَمْ رَانَ مِنْ ذَنْبٍ عَلَى قَلْبِ فَاجِرٍ ...... فَتَابَ مِنَ الذَّنْبِ الَّذِي رَانَ وَانْجَلى
رسول خدا یکی از این معاصی که همان شرکت نکردن در نماز مخصوصا جمعه را مثال می زند که چگونه این معصیت باعث غفلت و مهر خوردن بر دل می شود این یک معصیت است حال اگر معاصی زیاد باشد که بجای خودش رسول مکرم اسلام می فرمایند«لَيَنْتَهِيَنَّ أَقْوَامٌ عَنْ وَدْعِهِمُ الجُمُعَاتِ، أَوْ لَيَخْتِمَنَّ اللّهُ عَلَى قُلُوبِهِمْ، ثُمَّ لَيَكُونُنَّ مِنَ الغَافِلِينَ » پس همین معصیت وتمرد باعث دو چیز می گردد اول مهر بر دل وبعد انسان جزء غافلین قرار می گیرد.
و شکی در این مساله نیست که بدنهای انسان گنهکار وعاصی قبری است برای قلبهای آنان و قلوب آنان به مثابه ای امواتی است که در آن بدن مدفون هستند قلب مرده ره به جایی نمی برد شاعر چه زیبا می گوید که: فَنِسْيَانُ ذِكْرِ اللّهِ مَوْتُ قُلُوبِهِمُ ...... وَأَجْسَامُهُم قَبْلَ القُبُورِ قُبُورُ
یکی دیگر از آثار گناه بر فرد واجتماع آمدن عذاب بر اجتماع است که در اول هم به آن اشاره نمودم وملل گذشته را به عنوان مثال ذکر کردم خداوند متعال در کلام پاکش در آیه 40سوره عنکبوت این چنین می فرماید: «فكلًا أخذنا بذنبه فمنهم من أرسلنا عليه حاصبا ومنهم من أخذته الصيحة ومنهم من خسفنا به الأرض ومنهم من أغرقنا وما كان الله ليظلمهم ولكن كانوا أنفسهم يظلمون»
ما هریک از اینها را به گناهانشان گرفتیم برای بعضی از ایشان طوفان همراه با سنگریزه حواله کردیم و بعضی از ایشان را صدای رعب انگیز فرا گرفت وبرخی از ایشان را به زمین فرو بردیم وبرخی دیگر را در آب دریا غرق کردیم وخداوند هرگز بدیشان ستم نکرده است و آنان خودشان به خویشتن ستم کردند
آری انسان با گناه نمودن وخلاف امر خدا در حقیقت به خود ظلم بزرگی روا می دارد چرا که خداوند متعال انسان را برای عبادت وبندگی آفریده است «وما خلقت الجن والانس الا لیعبدون» پس این انسان هدف را فراموش نموده ونفس را بنده هوی وهوس ساخته است واین است ظلم بزرگ بر نفس وسبب هلاکت وبدبختی.
برادران عزیز وخواهران بزرگوار:شکی در این هم نیست که عذاب هایی که در ملل گذشته بوده است همچون خسف و مسخ و غرق در این امت هم هویدا شود چرا که رسول خدا در حدیثی این مساله را مشخص ساخته است آنجایی که رسول خدا می فرماید: «فِي هَذِهِ الأُمَّةِ خَسْفٌ، وَمَسْخٌ، وَقَذْفٌ فَقَالَ رَجُلٌ مِنَ المُسْلِمِينَ: يَا رَسُولَ اللّهِ، وَمَتَى ذَاكَ؟ قَالَ: إِذَا ظَهَرَتِ القَيْنَاتُ وَالمَعَازِفُ، وَشُرِبَتِ الخُمُورُ»
رسول خدا خبر داده است که زمانی که زنان خواننده و آلات موسیقی و نوشیدن شراب در بین امت آمد بلاهایی همچو مسخ وقذف و غرق هم خواهد آمد پناه می بریم به خداوند متعال از شر چنین عذابهایی.
بنگریم به جوامع اسلامی چطور آلات موسیقی در بین ما آمده چه مقدار زنان خواننده ومشروبات الکلی که دیگر الی ماشالله ،باید به خود آییم ! چه مقدار امروز کانال های ماهواره ای را مشاهده می کنیم که بر علیه اسلام و خدا ودین برنامه ریزی می نمایند.
ما هم نمی دانیم که کی عذاب الهی می آید پناه می بریم به خدا از عذابش خداوند متعال در قرآن کریم به این مساله می پردازد « أفأمن الذين مكروا السيئات أن يخسف الله بهم الأرض أو يأتيهم العذاب من حيث لا يشعرون » نحل: 45
آیا توطئه گران بدکار از عذاب الهی ایمن گشته اند؟ ممکن است خداوند آنان را به دل زمین فرو برد یا این که عذاب الهی از آنجا که انتظارش ندارند وبه گونه ای که به دلشان خطور نمی کند به سراغشان بیاید.
این جاست که انسان عاصی باید از خدا شرم نماید که چطور با وجود این همه نعمت الهی که وی را احاطه نموده بازهم از راه الله تمرد می نماید وبدانیم که خداوند متعال مهلت میدهد تا زمانی که این انسان در گناه غوطه ور شود ودر آن موقع وی را می گیرد وبه سختی هم می گیرد پس باید به درگاهش توبه نمودو از عصیان وگناه وتمرد روی گردان شد.
مساله بعدی که یکی دیگر از آثار گناه است اختلاف و تفرقه در بین جامعه وامت است که در قسمت دوم بحث به آن خواهیم پرداخت .

..........................................

نویسنده: شیخ ابراهیم ابراهیمی « مدرس مدرسه علوم دینی اسماعیلیه و امام جمعه کنارسیاه »


منابع
1 - قرآن کریم
2 – صحیح بخاری
3 – صحیح مسلم
4 – مسند امام احمد
5 – سنن ابی داود
6 – الفواید ابن قیم جوزی
7 – الداء والدوا
8 - شرح عقیده طحاویه
9 – مدارج السالکین
10- دیوان امام شافعی