انس فرزند نضر رضی الله عنه، عموی انس بن مالک خادم پیامبر صلی الله علیه وسلم از انصار مدینه و از تیره ی خزرج بود که در کارزار احد، به شهادت نایل آمد.

تبار و دودمان

او؛ ابو عمرو، انس فرزند نضر، فرزند ضخم از قبیله ی نجار و انصاریّ خزرجی است. و همچنان عموی انس بن مالک خادم پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز می باشد.

اسلام آوردن

او رضی الله عنه در پیِ تشریف آوری پیامبر صلی الله علیه وسلم به مدینه، ایمان آورده و پیامبر صلی الله علیه وسلم را به خوبی ستود.

مواقفی از انس در زندگی پیامبر صلی الله علیه وسلم

انس بن مالک برادرزاده اش روایت می کند؛ عمویم انس را از رویداد بدر آگاه ساختم، او در حالی که «الله اکبر» بر لب داشت، با تعجب و با حالتی تاسف گونه گفت: «من از نخستین کارزاری که پیامبر در آن حضور داشت، بازماندم؟! اما سوگند به خدا، اگر باری دیگر خداوند فرصتِ همگامی با پیامبر را برایم میسر نمود، خواهد دید که آنگاه چه خواهم کرد!»

او رضی الله عنه در غزوه ی احد که درست یک سال بعد از غزوه ی بدر رخ داد، در رکابِ پیامبر صلی الله علیه وسلم به میدان مبارزه شتافت. سعد بن معاذ رضی الله عنه بدو روی کرده گفت: ای ابوعمرو! به کجا چنین شتابان؟! انس در جواب گفت: شگفتا که بوی بهشت از جانب احد به مشام می رسد.

او رضی الله عنه در میدانِ کارزار احد، آن قدر جنگید تا به درجه ی رفیع شهادت نایل آمد. و هنگامی که جسدش در میان دیگر کشته شدگان افتاده بود، هیچ کس را یارای شناخت او، نبود؛ زیرا در جسدش بیش از هشتاد ضربه ی شمشیر و نیزه و تیر وجود داشت. و فقط خواهرش ربیع دختر نضر، به اثر انگشتان دستش، او را شناخت.

نشانه های عمده ی شخصیتی انس

امام بخاری رحمه الله از انس بن مالک رضی الله عنه روایت می نماید؛ که او گفت: آیه ی «مِنَ الْمُؤْمِنِینَ رِجَالٌ صَدَقُوا مَا عَاهَدُوا اللَّهَ عَلَیْهِ فَمِنْهُم مَّن قَضَى نَحْبَهُ وَمِنْهُم مَّن یَنتَظِرُ وَمَا بَدَّلُوا تَبْدِیلاً/ در میان مؤمنان مردانی هستند که با خدا راست بوده اند در پیمانی که با او بسته اند. برخی پیمان خود را بسر برده اند (و شربت شهادت سرکشیده اند) و برخی نیز در انتظارند (تا کی توفیق رفیق می گردد و جان را به جان آفرین تسلیم خواهند کرد). آنان هیچ گونه تغییر و تبدیلی در عهد و پیمان خود نداده اند (و کمترین انحراف و تزلزلی در کار خود پیدا نکرده اند).» [احزاب:۲۳] در شأن او نازل شد.

امام بخاری رحمه الله در روایت دیگری از انس بن مالک رضی الله عنه روایت می کند که گفت: خواهر انس بن نضر که ربیَّع نام داشت، دندان های پیشین زنی را شکست. خانواده ی مضروب در مقابلِ این امر، تاوان خواستند؛ اما ایشان خواستارِِ عفو وگذشت شدند که آن ها قبول نکردند؛ لذا هر دو جانب جهتِ فیصله ی این امر، نزدِ پیامبر صلی الله علیه وسلم رفتند تا در بین شان به اساس شریعتِ الهی حکم نماید. رسول خدا صلى الله علیه وسلم حکم قصاص، صادر فرمود. انس بن نضر گفت: ای رسول خدا! سوگند به ذاتی که تو را به حق مبعوث کرده است، دندان های خواهرم شکسته نخواهد شد. سر انجام، اولیای آن زن، به دریافت دیه راضی شدند و از اجرای قصاص، صرف نظر کردند. رسول خدا صلى الله علیه وسلم فرمود: «همانا در میان بندگان خدا، کسانی هستند که اگر به خدا سوگند یاد کنند، خداوند، سوگندشان را راست می گرداند».

مواقفی از زندگی انس همراه با یاران پیامبر صلی الله علیه وسلم

زمانی که مسلمانان وارد معرکه ی سرنوشت سازِ احد شدند، و شراره های آتشِ جنگ از هر سو به آسمان پراکنده می شد، در همین گیر و دار، شایعه ای منتشر شد که کمرِ همگان را خم نمود. قریش شایعه نمودند که پیامبر صلی الله علیه وسلم را کشته اند. انس بن نضر، سخت سرگرم کارزار بود، او در این هنگام با عمر روبرو شد که با همراهی قومی دست از جنگ کشیده و نشسته اند. انس از ایشان پرسید: چه چیزی شما را بران داشته است تا در چنین فرصتی دست از جنگ بکشید و در گوشه ای بنشیند؟ ایشان در جواب گفتند: پیامبر صلی الله علیه وسلم به شهادت رسیده است. انس سراسیمه در جواب شان فرمود: پس اگر این گفته درست است و در واقعِ امر، پیامبر صلی الله علیه وسلم توسط دشمن کشته شده است، شما زندگی را بعد از او چه می کنید؟ بلند شوید و در راهی که او جان نثاری نموده شما نیز جان دهید. او رضی الله عنه این را گفته و شمشیر خویش را از نیام کشید و تا پای جان، در راه این آرمانِ والا و مقدس، مبارزه و جان فشانی نمود.

درگذشت جان نثارانه ی انس

انس بن نضر رضی الله عنه در غزوه ی احد، سال سوم هجری در حالی به شهادت رسید که بیش از هشتاد ضربه ی شمشیر و نیزه و تیر، بر بدنِ او وارد شده بود. مشرکین قریش به انتقام و تقاص کشته های خویش، او را مثله (گوش و بینی اش را بریدند) نمودند تا جایی که جز خواهرش ربیع که او را به اثرِ انگشتان دستش شناسایی نمود، هیچ کس او را نمی شناخت.

خدایش از او راضی باد و در بهشت برین، جایش دهد!