عنْ أمِيرِ المُؤْمِنِينَ أبي حَفْصِ " عُمَرَ بْنِ الخَطَاب " رَضىَ الله عَنْهُ قَال: سَمِعت رسُولَ الله صَلّى اللّه عَلَيْهِ وَسَلَّم يَقُول:"إنَّمَا الأعْمَالُ بَالْنيَاتِ، وَإنَّمَا لِكل امرئ مَا نَوَى، فمَنْ كَانَتْ هِجْرَتهُ إلَى اللّه وَرَسُولِهِ فَهِجْرَتهُ إلَى اللّه وَرَسُولِهِ، وَمَنْ كَانَتْ هِجْرتُهُ لِدُنيا يُصيبُهَا، أو امْرَأة يَنْكِحُهَا فَهِجْرَتُه إلَى مَا هَاجَرَ إليهِ ".

تعریف نیت : نیت درلغت به معنی قصد است ودر اصطلاح قصد نمودن وانجام عملی که جنبه الهی داشته باشد.

بیضاوی در تعریف نیت می گوید نیت عبارت است از منبعث شدن عملی از قلب که با هدفی همراه باشد این هدف می تواند نفعی را به دنبال داشته باشد ومی تواند همراه با ضرر باشد.

توضیح حدیث:

این حدیث بسیار حايز اهمیت است از این جهت که اکثریت قریب به اتفاق اعمال انسان بر نیت دور می زند اگر کسی نیت عبادت نداشته باشد برای وی هیچ ثوابی در نزد خدای متعال نیست به همین خاطر پیامبر خدا صحیح بودن عبادت را بر نیت خوب داشتن گذاشته است. پس نیت، مشخص ساختن عبادت از عادت است.

با توجه به تمامی توضیحات نیت دو حالت بیشتر ندارد:

1- اخلاص در عمل برای خدا که این کار بعهده ی علمای توحید واخلاق است که در مورد آن بحث نمایند.

2- مشخص ساختن عبادتها از همدیگر که کار فقهاست.

برداشت از حدیث:

1- تمامی اعمال وکردار انسانها چه اعمال خوب و جه بد، چه طاعت خدا و جه معصیت فرقی ندارد مدار آنها بر نیت است. اگر نیت خوب باشد عمل خوب وثواب دارد اما اگر نیت بد باشد عمل هم مردود است. سوال اینجاست که اگر عمل بد باشد ولی نیت خوب باز هم ثواب منظور می شود یا نه؟ در جواب می گوییم بله ثواب دارد مثلا دروغ بد است اما مصلحت در آن است خوب در اینجا دروغ اشکالی ندارد ومانند آن است: خوردن گوشت مردار به قصد زنده ماندن.

حالا عمل خوب است ولی نیت بد است گناه منظور می شود مثلا جهاد نمودن به قصد افتخار و ریا و زکات دادن به قصد شهرت.

2- نیت شرط اساسی در عبادت است اما بر زبان آوردن آن شرط درستی عبادت نیست بلکه جهت اطمینان قلبی مستحب است.

3- نیت محل آن قلب است و به زبان آوردن نیازی نیست.

4- برحذر بودن از اعمالی که موجب ریا و فاسد شدن عمل انسان می شود.

5- اهمیت دادن به اعمالی که موجب می شود انسان قلبی طاهر وپاک داشته باشد.

6- هجرت نمودن از شهری که در آن اعمال شرک آمیز وجود دارد به بلاد اسلام بهترین عمل است.

.........................................................................
نویسنده: شیخ ابراهیم ابراهیمی ( مدرس مدرسه اسماعیلیه )