روستای باســعیدو آخرین روستای منتهی الیه غربی جزیره قشم است که در محدوده بخش شهاب شهرستان قشم واقع شده است. هر چند امروزه بسیار محروم بوده و مردمان آن از توسعه جزیره بهره ای نبرده اند اما از گذشته های دور دارای اهمیت بسیار بوده است.


جمعیت : 1675 نفر

این بندر بدلیل موقعیت جغراقیایی و اهمیت سوق الجیشی آن، محل استقرار انگلیسی ها در جزیره بود. از آن دوره، آثار و بناهایی همچون اسکله سنگی، انبار زغال سنگ، مهمان سرا، گورستان و کلیسا به جا مانده ‌است.

در سالهای اخیر به همت اداره شیلات شهرستان قشم بندرگاه صیادی مناسبی در این بندر تاریخی احداث گریدیده است.

تاریخچه ی تصرف باسعیدو:

در زمان تسلط افغانها برا یران بین سالهای 1729 ـ 1722 حکومت را‎ُس الخیمه باسعیدو را که واقع در جزیره قشم بود متصرف گردید و بدین سان چندین فروند کشتی جنگی انگلیسی به جنگ این حکومت رفته و او را مغلوب نمودند .


پس از مرگ نادر شاه در سال 1747 میلادی تسلط بر خلیج فارس آغاز به انحطاط نمود و جواسم توانستند دامنه تجاوزات خویش را تا نزدیکی سواحل ایران رساندند و در سال 1760 میلادی جزیره قشم را که آن زمان در تصرف طایفه ای معین بود ، تسخیر نمایند.

لیکن در سال 1763 میلادی کریمخان نفوذ و اقتدار خود را در جنوب ایران مستقر ساخت و آنها را از نقاط مذکور بیرون راند . در سال 1882 میلادی حکومت بمبئی به فکر افتاد که مرکزی جهت توقف نیروی دریایی انگلیس در خلیج فارس در نظر بگیرد ، برای این منظور چندین نقطه در خلیج فارس انتخاب نمودند و بالاخره باسعیدو واقع در جزیره قشم را با این هدف انتخاب کردند ، به علاوه قراربراین بود که کنسولگری از بوشهر به جزیره قشم ( باسعیدو ) منتقل گردد . در این ایام قوای بحری انگلیس در خلیج فارس در آنجا تمرکز یافت . چندی بعد بعلت نامساعد بودن آب و هوا و نبودن امکانات زندگی مجبور به ترک باسعیدو شدند و به تدریج این تخلیه صورت گرفت و تاسیسات انگلیسیها در جزیره قشم و دربندر باسعیدو باقی ماند .


در سال 1909 میلادی پس از سی سال که فعالیتی از انگلیسیها در باسعیدو به چشم نمی خورد ، بار دیگر انبارهای سوخت آنها برای کشتی ذخیره گردید که در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار گرفت . پس از پایان جنگ دوم جهانی به فعالیت این بندر خاتمه داده شده و انتشار خبر برچیدن پرچم انگلیس از پایگاه با سعیدو و تصرف آن تاسیسات موجب گردید که یادداشت اعتراض آمیزی تسلیم وزیر امور خارجه ( وقت ) ایران گردید .در سپتامبر 1933 میلادی خبراین مسئله در مطبوعات انگلیس منتشر شد . چندی بعد از انتشار این خبر فرمانده ناوگان انگلیس در خلیج فارس از جزیره تمب مار راهی جزیره قشم شد . و درپی آن صاحب منصب آنجا را که حسین محمد تبعه ایران بود ، بازداشت کرد.

کوه (تاغ) در غرب قریه (باسعیدو) آنرا از بخشهای بایر مجاور جدا میکند . در دوران ( فتحعلی شاه ) قاجــار انگلـستان موفــق شــد از شاه اجــازه بگیرد که بندرگاه و پایگاهی در شرق ( باسعیدو ) در نقطه ای که کوه ( تاغ ) قریه را از اراضی بایر جدا میکند بنا سازد.


داستان با سعیدوی قشم و انگلیسیها

پس از تصرف این نقطه نیـــروی دریــائــی انگلســتان در سال ( 1819 میلادی – 1234 هـ ) همراه با سایر تاسیسات نظامی در جزایر هنگام و هرمــز – بامر نایب السـلطــنه هندوســتان – پایگاه دریائــی بزرگی که دارای چندیــن آسایشــگاه برای سربازان – انبار ذغال – بهداری – زمین ورزشی – تاسیسات بی سیم و اسکله بود در این محل تاسیس کرد که ظاهراً برای مبارزه با دزدان دریائی قبیله ( جواسم ) و اعراب ( بنی هوله ) و جلوگیری از تجـارت برده فروشی احداث شده بود ، ولی از آن برای سرکوبی اعراب سواحــل عربــســتان و انهدام ناوگان دریائی و بازرگانی ایران و مراقبت بر اوضاع سیاسی سواحــل خلیج فارس و نظارت بر اعمال رقبای سیاسی دول اروپائی در خلیج فارس مورد استفاده قرار میگرفت .

در سال ( 1882 میلادی – 1295 هـ ) وزارت مستعــمرات انگلستان بعلت کشتار مالاریا ، بیوک ، حصبه ، در بین افراد مستقر در این پایگاه بسر فرماندهی انگلیس در هندوستان دستور برچیدن پایگاه و تقلیــل تمرکز نیروهای دریائی در این منطقه را صادر کرد ولی شعبه ای از تلگرافــخــانه ( هندواروپ ) به آنجا منتقل شد که با بندرعباس و جاسک و کراچی ارتباط داشت .


در سال ( 1909 میلادی – 1326 ه ) بار دیگر انبار ذغــال این منطقه آکنده شد و در جنگ جهــانی اول تاسیسات دیگر آن مورد استـفاده قرار گرفت و پرچم انگلیس هم چنان بر فراز پایگاه ( باسعیدو) برافراشته بود و بنا بنوشته ( سدیــدالسلطنه ) –

« ... تدریجاً بعنوان مالکیت مقدار محوطه پنج هزار زرع اراضی ایـران متصرف و ابنیه عالیه ای بنا نهاده اند و انگلیسی زیاد در آنجا مقیم شدند.!...»

پایـان جنـگ جهانی اول به فعالیــت این پایگاه خاتــمه داد، و حکومــت هنــدوستان گروهی ایرانی و انگلیسی را مامور حفاظــت از تاسیــسات پایگاه نمود که پرچــــم انگلیس بر فراز پایگاه در اهتـــزاز بوده و شبها چراغهای دریائی برای کشتیـــهای تجاری و بازرگانی روشن باشد.


پس از تشکیــل نیروی دریائــی ایــران در ســال ( 1311 هجری شمسی – 1933 میلادی ) مرحـــوم ( دریادار بایبندر ) فرمانده نیروی دریائی وقت ایران تصمیم به اقدام به تصرف پایــگاه نظــامی انگلیســی ( باسعیدو) گرفت و به ( ناوبان جعــفـر فزونی ) فرمانــده ناو پلــنــگ دستور محور آثار تصـرف انگلستان در ( باسعیدو ) وبرچیدن پایگاه آنها را صادر کرد. در تابستان (1312 هـ ش – 1934 میـلادی ) ناوپلنگ ماموریت خود را انجام میدهد و پرچم ایران را به جای پرچم انگلستان در آنجا بر می افرازد . این اقدام موجب یک سلسله گفتگوها و کشــمکــشــهای سیاسی میگردد تا آنجا که موضوع به مجــالــس قانونگذاری ایران و انگلیس و جامعه ملـل میکشد و یکبار تلاش نظامی انگلیس با فرستادن قایــق موتوری مسلح به منطقه راه به جایی نمی برد و آقای (تیش) مامور مقیم انگلیسی ناکام از افراشتن پرچم انگلیس به بحرین فرار میکند . یک بار نیز در ( 7 مهرماه 1312 هجری شمسی – 1934 میلادی ) فرمانده ناوگان انگلیس درخلیج فارس با کشتی جنگی ( شورهام) ازپایگاه غصبی این کشور در ( تنب ) به ( باسعیدو) رفته و مامور گمــرک ایرانـی مقیم آن منطقه را بازداشت کرده وپس از بازجویی در کشتی جنگی ، با همان وسیله وی را به بندرعباس تبعید نمودند !؟

در 14 مهـرماه ( 1312 ه ش – 1934 میــلادی ) ، ( حاج محــتــشــم الــسلطــنـه اسفندیاری) نماینده مجلس ایران وزیــر امــور خارجه را جـهــت توضیح مسـئـله و اقدامات انجام یافته از سوی دولــت به مجلس دعوت کرد که مشارالیه ضمن تائــیـد کل مطلب مراتـب اقدامات و اعتراضات دولت ایران به دولت انگلیس را به اطلاع نمایندگان میرساند و با بالا گرفتن اختلافات ایــران و انگلیس بخصوص با توجه به ادعای اراضــی دولت انگلیس بر منطـقــه ( باسعـیدو)!! دولــت ایــران شکایتی به دبیرخانه (جامعه ملل) تسلیم نمود و مرحوم ( ذکاء الملک فروغی) از طرف دولت ایران مامور حظور در جلسه داوری ( دیوان لاهه) به عنوان نماینده ایران و دفاع از حقوق حقه ایران شد که با ارائه دلایل منطقی و تاریخی با وجود انگلیـسـی بودن ریاست وقت دیوان – اتفاق آراء آنان بـنفع حقانیت ایران صادر شد و انگلیس تخلیه ( باسعیــدو) را پذیرفت ودر ( 12 فروردیــن ماه 1314 ه ش – 1936 میــلادی ) وزیر امور خارجه انگلیس به ایـران رسماً اطــلاع داد که تاسیــسات ( باسعیدو) به بحرین منـتـقـل خواهد شد و در روز ( 27 بهمن 1314 هـ ش – 1936 میــلادی ) حکومت بندرعبـاس طی تــلـگرافی به وزارت امور خارجه اعلام نمود که در روز ( 20 بهمن 1314 هـ ش – 1936 میلادی ) تخلیه (باسعیدو) ازطرف قوای بحریه انگلیس رسماً پایان پذیرفته است .

بنا براین پس از برداشتن پرچم انگلیس از (باسعیدو) این پرچم از جزایر هنگام و هرمز و سپس از بوشهر و از فراز چـــراغ راهنمـائی های دریائی برداشـتـه شد و ( باسعیدوی قشم ) پس از ( 101 سال ) که از خاک ایران عمــلاً متزع شده بود به آب و خاک ایران بازگشت.

اسکله باسعیدو

اسكله باسعيدو واقع در روستای باسعیدو در بخش شهاب از توابع شهرستان قشم و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.

«اسکلهٔ باسعیدو قشم» که تاریخ بنای آن به دوران سلطنت ساسانیان بر می‌گردد ، در آخرین مرز باختری جزیره قشم و در ۱۲۰ کیلومتری شهر قشم قرار دارد . این اسکله از دوران ساسانی است و در دوره‌های بعد نیز از آن استفاده شده‌است. اسکله از سنگ‌های بزرگ رودخانه‌ای «قلوه سنگ و ملات گچ زنده» ساخته شده‌است. در دوره مغول نیز از چنین سنگ‌ها و ملاتی استفاده می‌شده اما در بناهای مغول، قلوه سنگ‌های کوچک‌تری به کار می‌رفته‌است. پهنای نخستین اسکله ، بین ۳-۴ متر که در مد تنها ۱٫۵ متر آن پیداست. در اواخر دوره تیموری و اوایل صفوی ، این اسلکه تعمیر شده و دو رویه خاوری و باختری آن را با دو دیوار به کلفتی ۲ متر و با سنگ‌های رودخانه‌ای تراشیده شده، روسازی و سپ سبا ساروج بندکشی کرده‌اند، به همین دلیل پهنای اسکله به ۶ متر رسیده‌است. این گونه تعمیر و روسازی، در دژهای تیموری لافت و آرامگاه پیر خضر، در بندرعباس نیز انجام شده‌است.


قبرستان انگليسي ها

اين قبرستان باقي مانده محل زندگي شماري از انگليسي ها در زمان فتحعلي شاه است.

از اين مكان كه در ۱۲۰كيلومتري شهر قشم در بندر باسعيدو قرار دارد و تنها قبر شماري از ماموران دولت انگليس، دكل ديدباني و قلعه كوچك ساحلي، اسکله سنگی و توپ باقي مانده است.


از جمله موارد ديدنى اين قبرستان علاوه بر سنگ گورهاى قديمى و شکسته، وجود يک ستون يادبود در آن است که همچنان تا به امروز به يادگار مانده است. البته سنگ نبشته‌هاى اين بنا را نيز شکسته‌اند و چنين که پيداست بيشتر قبرها ويران و نبش شده است.